КIымаф (Къуекъо Налбый)

.Сэ кIымафэр къызытфэсрэм,
Сыхэлъадэ осэу къесрэм,
СыкIэдэIу, зэхэсэхы:
Жъогъо нэфхэр къетэкъохых,
Шъабэу, Iасэу мэжъыутэхых,
ХьампIырашъоу мэлъэтэхых.
Синыбджэгъухэр, шъукъыдэкI,
Ос утысэм шъукъыдекIокI.
КъешъущэкI, къешъущэкI гъэбэжъу осыр,
Шъуижэ цIыкIукIэ, шъузэгосэу.

Осыр къесы (Дэрбэ Тимур)

Осыр къесы фыжьэу, дахэу,
Къыгъэнэфэу тэ тимафэ.
Тыдэк1уаешъ 1уашъхьэм лъагэу,
Тыпэгъок1ы тик1ымафэ.

Къесы (Мырзэ Дзэпщ)

Осыр къесы, зэрелъасэ,
Шъэбэ-шъабэу зэтешасэ.
Чъыг къутами,
Тиурами, тиунашъхьи ос къытесэ.

Тхъагъо кIымафэр (Нэхэе Руслан)

ШIагъо кIымафэр,
Тфикъурэп мафэр.
Урихьыжьэнэу
Лъэрычъи скIэлъ,
Укъыздэчъэнэу
Къытехь тимыл.
УкъыскIэхьащтэп,
Ущымыгугъ.
Сэ сыкъэуцущтэп,
О сыд уилIыгъ.
Пчыхьашъхьэ къэсы
Мылым сытет.
Осыри къесы.
Хэт къыздэчъэщт?

Хъот-борэн (МэщбэшIэ Исхьакъ)

Жьыбгъэр бгъэкIэ къысао,
Мэбанэ.
ЩтыргъукI фыжьыр къысхао,
Ар панэ.
Дунай шхъуантIэр шы сэкушъ,
РепхъэкIы.
ПхъэнкIыпхъэнчъэу къысэкIушъ,
СепхъэнкIы.
Хъот-борэным ос чIылъэр
Зэредзэ,
Пчыпэ мыдзэу жьы чъыIэр
Къысхесэ.

Осы (Мырзэ Дзэпщ)

Чъы1эм епсыхьэ,
Тыгъэм хэтк1ухьэ,
Жьыбгъэм зэрехьэ,
Къушъхьэр къек1ухьэ.
Зылъы1эсырэр
Фыжьэу ефапэ.
Зытешасэрэр
Ащ егъэфабэ.
Ренэу щэджэгух,
Ренэу рэджэгух.
Къа1олъ, ар сыда?
Сыдым ар фэда?

КIымаф (Къуекъо Налбый)

Губгъохэр нэк1ых,
Мэзыр пхъэхыгъ.
Тыгъэри лъхъанчэу
Къек1отэхыгъ.
Огур къэучъы1ы
Чъы1амэр къэу,
Жьыбгъэр к1эй ныбэм
Къыдэлъэтыгъ.
Зэпэнэфыжьхэу,
Осыцэ фыжьхэм
Хъэренэ гъогухэр
Жьыбгъэм хаш1ык1ы.
Дахэу зыращэу,
Куамэр ащэеу,
Чъыгмэ джэдыгур
Осым хахъык1ы.

КIымаф (Кубэ Щэбан)

Хьэк1этепсыхэу к1ымафэр
Бжыхьэ мэзищым къытепсыхагъ:
 — Икъун, хьак1э, узэрисыгъэр,
Илъэс чэзыур къысфынэсыгъ.

Уижьыбгъэ стыры ыгъэгъугъэм
Бзыуцыф фыжьыр тесэгъэпхъэжь.
Гъэтхэ къэгъагъэр гум къыгъэк1эу
К1ымэфэ чъыгхэр сэгъэфэпэжь.

Гъуч1ы лъэрычъэми фезэжьыгъэр
Мылы шъхьэ пц1анэм щэрэхъуш1эжь.
Чынэ пэфым ышъхьэ къыгъашъоу
Мылы гъобзаем щэрэбыужь.

Осыр къесы (Абрэдж Сафият)

«Сыдэу тхъагъуа! Осыр къесы.
Iэгу цIыкIухэмкIэ сынэсы.
Зы осыцэр сIэгу сэ ис,
ЧыIу цIыкIум ар фэдиз.

Ори къеплъба, ТIахьир цIыкIу! —
Маджэ щхызэ Дэнэф цIыкIу.
ТIури еплъы… — Сыд къэхъугъэр?
Осы фыжьыр тыдэ хъугъа?

Мы тлъэгъугъэр сыдэу щыт?
Джы псы ткIопсыр Iэгум ит.
Сыда пIощтыр? — «Хъугъэр хъугъэ.
ПIэгу исыгъэ осыр ткIугъэ».

«Осыр фабэм псы ткIопс хъугъэ,
Осыр ткIугъэп, осыр жъугъэ!»

Сыдигъу? (Жэнэ Къырымыз)

Шъэбэ-шъабэу осыр къепхъы,
Ошъуапщэмэ зызэ1атхъы,
Фыртынэми жьыр зэрефэ,
Чъы1эр нэзым къыдэфэфы,
Губгъом хъотыр щызэрехьэ,
Тыгъэр лъагэу дэкIоежьы,
Умлъэгъужьэу пщэм къохьажьы.
Бзыу ц1ык1ухэр зэлъэп1ык1э,
К1элэц1ык1ухэр унэм къеплъых.

Ос Iуашъхь (Къуекъо Налбый)

Къесы, къесы,
Осыр татэ детэкъу.
Къесымэ, дитэкъузэ,
Ос 1ошъхьэ псау регъэкъу...
Инышхо зэхъум:
-Икъущт!- татэ ы1уагъ.
Осыри зэтеуцуагъ.
Ос 1уашъхьэр
Хьазырэу фэдиз унашъхьэм.
Зыкъетэгъэц1элъэхы,
1ажэхэмк1э тыкъэзэдечъэхы.
Тыкъефэхы, тыдэк1оежьы,
Джэгуныр етэгъэжьэжьы.
Сыдэу дэгъуа къызэресыгъэр,
Тати 1уашъхьэр зэригъэшэсыгъэр,
Осыри игъом зэригъэуцугъэр!

Осыр къесы (МэщбэшIэ Исхьак)

Осыр къесы,
Iасэу мэтIысы.
Джэнэ фыжьыр
ЧIым къыщелъэ,
Псыхъо ныджыр
Гъунджэм еплъэ.
Осыр къесы,
Iасэу мэтIысы.
Ос гъощагъэр
Ом щэхьарзэ,
Пшъыгъэ, пагъэ,
ЧIым щэIасэ.
Осыр къесы,
Iасэу мэтIысы.
Шъэбэ-шъабэу
Чъыгы шъхьапэм
Бзыуцыф Iапэу
ЖэхэIабэ.
Осыр къесы,
Iасэу мэтIысы.
СIупшIэ пакIэ
КъыжэхапкIэ,
ЧъыIэ-чъыIэу
Къысэбэу.
Осыр къесы,
Iасэу мэтIысы.

Осыц (Къуекъо Налбый)

Ошъогум щэбыбы, щесы
Осыцэр, шъабэу мэсысы.
Къат ш1унк1мэ апхырэсык1ы,
Жьы 1элхэр къызэренэк1ых.
«Гъусэ къытфэхъу! - пщэс ш1унк1ымэ
Къыра1о ащ, жьы псынк1эмэ. -
Тысакъэу удгъэсысын,
Дунай хышхомэ уанэдгъэсын!»
Ау фаеп хышхом ос ш1этыр -
Хъыбыеу гъогу къиным тетыр.
Чыжьэ ымы1оу е - чъы1э,
Ц1ык1уми икъин ещы1э.
Къэбыбы занк1эу ч1ыгу фыжьым,
Къэблагъэ зэпэнэфыжьэу.
Мары - пшъыгъэу ар къэсы,
Шъэбэ - шъабэу къэт1ысы.
Зеушху губгъом щизыбзэу,
Губгъошхо мэхъу фыжьыбзэу.
Жьы пшъыгъэми зыщагъэпсэфы,
Ц1ыф гъогухэри ащ егъэнэфых.  

Мылы (Кубэ Щэбан)

Уеплъмэ гъундж,
Уеджэмэ дэгу.
КIалэхэр щэджэгух.
Гу зимыIэр техьэшъурэп,
ЦIэшъутабзэшъ утефэ.
Чынэ нэфыр ащ щызэрафэ.
ЛIымафи чынэр зэрефэ,
Шумафэ лъэрычъэм рэчъэ,
Бгым къечъэхри бэкIай.
Айтэч ынэгушъхьитIу мэшIэты,
Тыгъэ шэплъым ар пэшIэты

Тежэ ИлъэсыкIэм (Хьакъунэ Зарем)

Тыгъэгъазэм ыкIэм
Осым зеутхыпкIы,
МакIэп къыпышъэшърэр,
ЗэрэIушъашъэрэр

Дэгъоу зэхэтэхы,
ЧъыIамэр къыхихэу
Къыдэгъуалъхьэ щагум, —
Лъэхъу зыдэджэгун.

Сабыйхэр икIасэх.
Непэ зегъэIасэ.
Зэрихьагъ ос хъотыр
Зэдгъэфагъ тшIэщтыр, —

ТиIофшIэн тигъатхъэу
Осыр зэдэтэтхъу,
Тежэ ИлъэсыкIэм
КъэкIощт ЛIыжъ ЩтыргъукIым.
Осхэкухь ешIэщтхэр
Къэзэрэугъоих,
Осыр армэ – хъои!

Осым лъагъохэр рысэщэх (Хьакъунэ Зарем)

Осыр сэтхъу, осыр сэтхъу,
Ч1ыгур фыжьы сыкъыгъатхъэу,-
Дизы хъугъэ щагу к1оц1ым,
Тихьэ ц1ык1уи къысэнэц1ы.
Ау сэщ фэдэу ар к1оч1аш1оп,
Сш1эрэм къеплъызэ, мэгуш1о,
Зэм хэбаджэу мэхъу осым,
Зыуц1ынрэм, мэк1эзэзы.
1офыр непэ сихъой хъугъэ,
Хьэ унэм мэкъур ч1из сш1ыгъэ
Фэбэ-фабэу ар ч1эсынэу,
Сыфаеп чъы1эр хэхьэнэу.
Сэры осыр лъэш зик1асэр,
Къесыгъэп блэк1ыгъэ мазэм,
1офэу сш1эрэм семызэщэу,
Осым лъагъохэр рысэщэх.

Джыдэдэм лъэшэу сэтхъэжьы  
(Хьакъунэ Зарем)

Сэчъэ псынк1эу 1ажэм сисэу,
Осым зыпхырысымгъэзэу,-
1эжэ льакъохэр мэцIанлъэх,
Сянэ-сятэхэр къысэплъых.
Слъэкъуит1у лъагэу дэсэхьые,
Сыкъечъэк1ы «охьэхьаеу»,
Сыда сэ1о сызщыщтэщтыр,
Осым 1эжак1эр хэнэщтэп.
Зэ сыкъизми, згъэш1эгъощтэп,-
Осым сыда къысиш1эщтыр! -
Зысыутхыпк1мэ, спэтэкъужьы,
Джыдэдэм лъэшэу сэтхъэжьы.

Ар кIымафэм инэшан (Хьакъунэ Зарем)

Осыр ч1ыгум къытешъашъэ,
Ар к1ымафэм инэшан,
Хьаку маш1ор мэ1ушъашъэ,
Зи1эш1агъэр ар синан.
Унэ фабэр зэрэгохьыр,
Чъы1э хъунэу a1o мык1,
Неущ пае пхъэ къисэхьэ,
Къыгъэщтынэу къыч1эк1ын.
-Къа1о сш1энэу джы къэнагъэр? -
Синанэ сыдэгущы1.
Згъэцэк1агъэ къыси1уагъэр,
Градус щэк1ыр чъы1эу щы1.
Осыр ч1ыгум къытешашъэ,
Ар к1ымафэм инэшан,
Хьаку маш1ор мэ1ушъашъэ,
Тыкъащтэрэп, арба, нан?

Ёлкэ цIыкIу (Жэнэ Къырымыз)

Елкэ ц1ык1ур пчэгум итэу
Орэд чэфым зедгъэ1этэу
Зэдедгъаштэу тэ тэджэгу,
Тэ тытео лъэшэу 1эгу.
Жъогъо плъыжьыр ёлкэм тесэу
Мысысыхэу дахэу къепсы,
Дышъэпсыри къырек1уты,
Зэрэунэу къегъэш1эты.
Елкэ тамэм сурэтишъэ
Хъирахъишъэу щэ1ушъашъэ.
Тыкъу-рикъоу тес атакъэ,
Егъэжъынчы ащ ымакъэ.
Къогъупэхэм къакъок1ыгъэу
Псэушъхьабэ щыолъэгъу.
Жэк1э к1ыхьэу пчэныр къашъо,
Мышъэжъыри мэушъуашъо,
Бэджэжъыери къэк1уашъэ,
ЗыIук1эрэм е1ушъашъэ,
Тхьак1умк1ыхьэм зыкъеплъыхьэ,
Пк1этэ-лъатэу зырегъэхьы,
Тыгъужъ нэплъыр къыкъолъэты,
Бырсырыр ащ къе1эты ...
И1алъмэкъи зэридзэк1эу
Ёлкэ ч1эгъым л1ыжъ къыч1эк1ы,
1эш1у-1уш1ухэр зэрфэ1этышъ
Шъауи пшъашъи пстэуми ятэ.
Елкэ ц1ык1ур пчэгум итэу.
Орэд чэфым зедгъэ1этэу
Тэ тытео бэрэ 1эгу,
Зэдедгъаштэу тэ тэджэгу.

Осы ЛIыжъ (Цуекъо Джэхьфар)

Зэныбджэгъухэм тызэхэтэу,
Темызэщэу 1офыр тэш1э:
Пэк1э к1ырыр къек1оу тетэу,
Осы Л1ыжъыр дахэу тэш1ы.
Ау пчэдыжьым тэ тлъэгъугъэр
Тхьамык1агъошъ – тыгум хэк1ы:
Осы Л1ыжъыр зы1утыгъэр
Псыр щыуалъэу зэк1э нэк1ы.

Осы Л1ыжъыр мыгъолъыжьэу
Къэк1ухьакIо к1огъэн фае,
Тыздэщы1эр къымгъотыжьэу,
Гъощэгъэнк1э тенэгуе.
Ныбджэгъу пстэури  тышъущыгугъэу,
Непэ макъэ шъотэгъэ1у:
Осы Л1ыжъыр зэрэшъулъэгъоу
Къэшъущэжьынэу тышъолъэ1у.

ИлъэсыкIэм иорэд (Дэрбэ Тимур)

ИлъэсыкIэр дэхэ дэдэу
ЛIыжъ жэкIэфым къытфихьыгъ.
Огур нэфэу, чIыгур фыжьэу
ЛIыжъ жэкIэфым зэблихъугъ.

ОрэдыкIэм гур къыIэтэу
ИлъэсыкIэр ерэдэIу.
Ини цIыкIуи тызэхэтэу
А орэдыр тэ къэтэIу.

Сыдэу тхъагъуа, сыдэу дэгъуа
Осым ухэтыныр!
ИлъэсыкIэм игъогу шIагъо
Псаоу утехьаныр!

Ёлкэ чъыгыр (Анцокъо Сурэт)

Ёлкэ чъыгэу чъыг шхъуантIэм –
Пэнэ папцIэр пыIэкIагъ.
Къыщыдгъоти мэз натIэм,
Ар тадэжь тэ къыздэтщагъ.
«ХъяркIэ! ХъяркIэ!» – ареIожьы
ТхьакIумкIыхьэм, бэджэ тхъоплъым,
Чъыгэежъэу лъэшэу пагэм,
Огу фыжьэу лъагэу-лъагэм.
ЛIыжъ ЩтыргъукIри тауж къехьэ,
ШIухьафтынхэр ащ къытфехьых.
Ёлкэр дахэу дгъэкIэракIи,
Унэ пчэгур фыхэтхыгъ.
Зэрэхьаблэу тэ тихьакIэ.
Зэрэчылэу къытфэкIуагъ.
ШIухьафтынкIэ тагъэшIуагъ.
Орэд чэфи тэ къэтIуагъ.
Мафэм фэдэу, нэфэу чэщыр
Ёлкэм дэжь тыкъыщышъуагъ.
ЛIыжъ ЩтыргъукIми, тымгъэзэщэу,
Тэ къэшъуакIэ едгъэшIагъ.

Сыгу рехьы илъэсыкIэр (Хьакъунэ Зарем)

ЛIыжъ ЩтыргъукIым IэпэIасэу,
Къытхыхьагъ шъхьангъупчъэр Iазэу,
Сэ ащ фэдэу зысэгъасэ,
Ау зы хэлъ сфэмгъэтэрэзэу,-
ЩтыргъукI тхыпхъэхэр чъыIабзэх.
АримгъашIэу, шъэфы хабзэу,
ИI зыгорэ а ЩтыргъукIым,
СеупчIыщт сызэрэIукIэу.
Тыдэ кIуагъэу ар шъулъэгъугъэ?
КъысэшъуIуагъэмэ дэгъугъэ.
Тыдэ хъугъэ ЛIыжъ ЩтыргъукIыр,
КIожьыгъапа къысIумыкIэу?
Шъыпкъэ, ащ сыщыгъупшагъэп,-
Къысфихьыгъ шIухьафтын пчъагъэ,
Ау сыфай ежь сыIуплъэнэу,
Ащ иунэ къэсплъыхьанэу.
ШъошIа ащ зыдигъэзагъэр?
КъысашъуIу, сыгур шъо жъугъэзагъэ.
Сыгу рехьы ИлъэсыкIэр,
Иджэуап сыфай сиупчIэ.

Ёлкэм дэжь (Бэгъ Нурбый)

Елкэ чъыгыр
Мэзы чыжьэм къыращыгъ
Шхъуант1эу, дахэу,
Бэу зэк1ужьэу афэпагъ

Непэ пстэуми
Тимэфэк1, тимэфэк1,
Илъэсык1эм тыпэгъок1,
Тыпэгъок1.

Жъогъо ш1этыр
Елкэ шъхьапэм къыщыблагъ
К1элэц1ык1ухэр
Елкэ чъыгым шъукъеблагъ.

Елкэ пашъхьэм
Л1ыжъ жэк1эфыр, гуш1оу щыт.
Тэ орэдыр
Ащ къыфат1оу тыкъэшъощт.

Непэ пстэуми
Тимэфэк1, тимэфэк1,
Илъэсык1эм тыпэгъок1,
Тыпэгъок1.

Ёлк (Жэнэ Къырымыз)

Тиелкэ непэ зэлъыдгъэIагъэ,
Тызэлъегугъузэ дгъэкIэрэкIагъэ.
Жъогъо плъыжьыбзэр ышыгу шъхьарыс,
Джэголъэ дахэхэр къызэдыхэпс.
КIалэмэ елкэр чэфэу къакIухьэ,
«Псэушъхьэ» пчъагъэ пчэгум къытехьэ.
Пчэн жэкIэ кIыхьэри дахэу мэуджы.
Мышъэ пырацэри джы къыкъокIошъы,
Бэджэжъые тхъоплъри мары къыкъокIы,
ТхьакIумкIыхьэ фыжьыри ащ къыпэгъокIы.

ИлъэсыкIэр къытфэсыгъ (Мырзэ Дзэпщ)

Ёлкэ шхъуант1эр пчэгум ит.
Къутэмишъэ ёлкэм пыт.
Ышыгу жъуагъор къыщэш1эт,
Идэхагъэ гур къе1эт.
Ёлкэм джэгуалъэр пизыбз.
1анэм гъомлапхъэр тизыбз.
Щагум осыр къыщесыгъ,
Илъэсык1эр къытфэсыгъ.

ИлъэсыкIэр къерэхь (Къуекъо Налбый)

Мамыр нэгук1э къэнэфэу,
Илъэсык1эр къерэхь.
Ц1ык1уи ини дэчэфэу,
Насып дахэ къышъуфехь!
Ч1ыгу къашхъом,
Огу нашхъом
Джэгу щытш1ыгъ- къытехь!

ИлъэсыкIэм тыпэгъокIы 
(Лъэпшъыкъо Фатим)

ИлъэсыкI, илъэсыкI,
Илъэс псэум тыожагъ.
Остыгъаем кIелъэсыкI,
Дгъэдэхэнэу къытэжагъ.
Осы ЛIыжъыр къытфэкIощт,
Усэ цIык1ухэр къыфэтIощт.
ШIухьафтынхэр къытитыщт
Тэ тычэфэу тыкъэшъощт.

Гъатхэу сигушIуагъу (Бэрэтэрэ Хьамид)

Чъыгы шъхьапэр фыжьэу, фыжьэу,
Осыр 1атэу хатэм дэлъ.
Губгъуи мэзи къэущыжьэу,
Уцы шхъуант1эм зыкъе1эт.
Дэнэ бгъэгоу огу къабзэм
Пц1эшхъожъыер щэбзэрабз.
Сыдэу, сыдэу, о сигъатх,
Угуш1уагъу о, угугъатхъ!

Гъэтхэ нашхъор (Жэнэ Къырымыз)

Гъэтхэ нашхъом зигъэхъупхъэу
Ч1ым къыхещы уцы къашхъор,
Бзыу бынхэр зэлъежъыу,
Псыхъо нашхъор къегъэжъыу.

Гъэтхэ нашхъор зэрэкъуаджэу
Зи къэмынэу къызэлъяджэ:
«Жьы1оу пстэуми шъук1этаджэх,
Шъупсэу, шъулажь, дэгъоу шъуеджэх!»

Къымыгъанэу зымэз къуапи
Гъэтхэ нашхъом зэлъефапэ,
Сады минхэр къегъэт1эмы,
Икъэгъагъэхэр-1эрамы!

Мэзым бэмэ зырагъэхьы,
Ягуш1уагъоу ар къаплъыхьэ.
Ц1ык1уи ини зы1эпещэ,
Аш1огохьэу ижь зы1уащэ.

Гъатхэм илъэмакъ (Цуекъо Джэхьфар)

Чэщым ик1эк1о ч1эгъы
Къуаджэр рэхьатэу щэчъые,
Бзэумэ яорэды макъи
Къэмы1оу ари зэпэу.
Ауми шъхьангъупчъэ лъапсэм
Псы гъуатк1ор муары щытео.
Гъэтхэ лъэмакъэр к1ымафэм,
Да1олъ джары къыхэ1ук1ы.

Апэрэ къэгъагъ (Жэнэ Къырымыз)

Мэзы чIэгъым пшъэшъэжъыем
Уц къэгъагъэ чIигъотагъ,
А къэгъагъэр чъыгэежъым
ЫчIэгъ шъыпкъэ къычIэкIагъ.
Уц къэгъагъэр дэхэ дэдэшъ,
Пшъэшъэжъыем егъэшIагъу.
ИщыпакIоу ар къэкIуагъэшъ,
А къэгъагъэр игушIуагъу.
Ыпкъы псыгъо фэсакъыпэу
Псау-таоу ядэжь къехьы,
Гъатхэм ымэ ащ къыпыоу
Ытхьапэхэр шъабэу гуахьы.
Пшъэшъэжъыем зэрэшIошIэу
А къэгъагъэм ымэ IэшIоу
Гохьы дэдэу щымытыми,
Ищытхъу aIo иныхэми:
– Зэрэдахэр! Зэрэдэгъур!
Гум къегъэкIы гъэтхэ шIагъор!
...Пшъэшъэжъыем уц къэгъагъэр
Апэу мэзым хигъотагъ...

Гъатхэ (Кубэ Щэбан)

Чъы1э уаем езэщыгъэм
Хьак1эу сэ ащ сыфэкIуагъ.
К1эхъопсыгъэр хъуак1о к1оным
Губгъом джэгоу ихьажьыгъ.

Пчэндэхъу ц1ык1ур апэдэдэу
Орэд къы1оу къэсыжьыгъ.
Шъынэ ц1ык1ухэр зэдэджэгухэу
Яхэгъуашъхьэ 1ууцожьыгъ.

Гъэтхэ хатэр згъэкъэгъагъэу,
Згъэк1эрак1эу зэ1усхыгъ.
Пшъэшъэ дахэр къэгъагъ папк1эу
Зыш1ош1ыжьэу дэуцуагъ.

Лэгъунэрысым есэжьыгъэр
Нысэ ищк1э къыращыгъ.
Нысэ бгъусэу бгъодэсыгъэр
Ышъхьэ фитэу ар хъужьыгъ.

Гъатхэ (Къуекъо Налбый)

Къытет1ысхьи куамэм,
Ыгъэсыси псынк1эу тамэр,
Орэд чэфыр къыхидзагъ.
Мары чъыгри къэтхыуагъ:
Гулъыр къедзы, къызэ1уехы,
А къэбарыр къызэхихи,
Тадэжь гъатхэр къэк1ожьыгъ,
Тыгъэ фабэр къыхьыжьыгъ

Гъэтхэ орэд (Къуекъо Налбый)

Тиурамы гъэтхэ тыгъэр къытехьагъ,
Фыжьэу, плъыжьэу тичъыгхатэ къыдэплъагъ,
Губгъом ихьи, шэплъэу, гъожьэу къэнэфыгъ,
Чылэм дэк1и, мэзыр ащ къыгъэчэфыгъ.

Гъатхэр, гъатхэр, сыдэу чIыгур бгъэдэхагъ,
ШхъуантIэу-шхъуантIэу мэзы кIырыр къэпфэпагъ.
Псыхъо нашхъоу къэущыгъэр къэбзэ-лъабз,
Ошъогу лъагэу жъыутэхрэм фэдэ къабз.

Къэсыгъ гъатхэр (ШэкIо Абрек)

Тыгъэм чIышъор шIоу къегъэплъы,
Коцыр къашхъоу шхъуантIэу къэплъэ.
Нахь Iэлыгъэх къаз-псычэтхэр.
Къежьэжьыгъэх шыкузэкIэтхэр.
Чэфэу, нэфэу къэсыгъ гъатхэр,
Зэхэтэхы къакъэу чэтхэр.
Губгъом цIыфхэр зэлъихьагъэх,
ЧIыплъи джэнчи хэтлъхьэгъах.
Уни щагуи тэгъэкъабзэ,
Кукуу макъэр жьым щэчъабзэ.
Чэфэу, нэфэу къэсыгъ гъатхэр,
Татэ къеIо тшIэнэу къэтхэр.

Унэм гъатхэр къыпфисщэн! 
(Мэщбэш1э Исхьакъ)

Бгышъхьэм осыр зэ къытесэ,
Тыгъэр къепсмэ, мэкIодыжьы.
Жьыбгъэ плъырыр зэ къыфэзэ,
Уцы шхъуантIэр тырелыбжьы.

Осы чъыIэр зипый тыгъэр
Къомыгъахьи, сыд пфэсшIэн?
Щемыгъапщи сыбгъэгу жьыбгъэр,
Унэм гъатхэр къыпфисщэн!

Гъэтхапэр тет тихэгъуашъхьэ
 (Хьакъунэ Зарем)

Дунаир къегъэфэбэжьы,
Бзыу цык1ухэр къегъэбыбыжьых,
Гъэтхапэу гъогу къытехьагъэм.
Уц къашхъоу ч1ыгум тепхъагъэр
Чыенбэущы, чъыг тхьапэр
Тыгъэ нэбзыим лъэ1абэ,
Огум шъхъонт1амэр тырехы,
Сэлам фабэр ч1ым къырехы.
Джары иш1ык1эр гъэтхапэм,
Гъаш1эм итхылъ мэгу1апэ,
Шъабэу ч1ышъхьашъом щэк1уашъэ,
Гъэтхапэр тет тихэгъуашъхьэ.

Джаущтэу кIымафэм гъатхэр къыкIэхьэ (Хьакъунэ Зарем)

Гъэтхэ пчэдыжьым сыхэдэIуашэ,
Уцышъо закIэу иджэнэ шъуашэ,
Нэплъэгъу закъом къыхелъхьэ чэфыр,
Къэгъэгъэ нэфыр чIыгум къызщефы,-
Къытигъэтэнэу фай ар дахэкIэ,
ЧIым ащ нахьыби ежь фызэшIокIы,
Гъэтхэпэ тыгъэр чIым къыдежъыу.
ТхьакIумыгъашIо бзыумэ яжъыур,
Щызэпэджэжьых урамы кIыхьэм,
Джаущтэу кIымафэм гъатхэр къыкIэхьэ,
ОшIэ-дэмышIэу нэмыкІ дунаеу,
Тыщэлъэбакъо гъэтхэ унаем.

Матхъэ тэмэ! (Хьакъунэ Зарем)

Eжьагъ мазэр,-
Дахэу мэзыр
Къызэхэк1ы,
Гъатхэм къэпк1ы
Ынэ шхъуант1э,
Ау зе1уант1э
Пшъэшъэ напш1эу.
И1оф еш1э
Арэу щытми,
Матхъэ тэмэ!
Джар и1офэу
Гъэтхэ нэфыр
Ащ къыраты,
Ч1ым иматэ
Ит къэгъагъым
Къыхэхъуагъэу
Нэф тыкъек1ы,
Нэм къык1апк1эх,-
Дэхэфэш1хэу
1э къытфаш1ы.

Март (Жэнэ Къырымыз)

Гъэтхэпэ мазэшъ, чэфыгъу,
Гъэтхамэ къэугъэшъ, гушIуагъу.
Ос фыжьым щагур ебгынэ,
Губгъори мары къэпцIанэ.
Псыхъом телъ мылыр къэчагъ,
Ощхыци къыхидзы фежьагъ.
Огури нахь къызэIехы.
ПсыткIопсыр мылмэ къапэзы,
Мэзыми джы осыр зытыредзы.

Май (Пэрэныкъо Мурат)

Гъатхэм идэхэгъум,
Ч1ыгум ик1элэгъум
Къэгъагъыр къытфехьышъ
Маир къытфыкъок1ы.
Зэк1э мы дунаир
Тыгъэм къегъэш1эты,
Зэк1э ч1ыгу хъураер
Маим зэлъе1эты,
Тыди тихэгъэгу
Гуш1уагъор щэзек1о,
Мэфэк1ым ипчэгу
Щэчэфы лэжьак1ор.
Бзыур къэк1ожьыгъэшъ
Мэзышъхьэр къегъаджэ,
Чылэр къэк1эжьыгъэшъ
Гъэбэжъур къытэджэ.

Пчэндэхъу (Жэнэ Къырымыз)

Хэгъэгу чыжьэр къебгынэжьы,
Талъэныкъуи къегъэзэжьы.
Гъатхэр к1ыгъоу къызыдещэ,
Иорэди к1ырегъэщы,
Иунагъор къегъотыжьы,
Хэгуш1ук1эу епсыхьэжьы.
Ипсэуп1э дэмышъхьахэу,
Къэбзэ-лъабзэу къызэ1ехы.
Бзыубэмэ запеш1ыжьы,
Зэхихыгъэр къе1отэжьы.
Чъыги сади афэплъыры,
Пк1эшъэхъухэр зэлъедыры,
Ц1ыфым фэдэу хэшъуик1ы
Псыхъом дахэу зыщегъэпк1ы.
Исабыйхэр къегъэгъунэ,
Къэрэгъулэу Іус иунэ,
Бгъэжъыр къилъмэ зегъэчъэхъу,
Мышъхьахыжьрэр пчэндэхъу.

Гъатхэр сипынджыр къытеуагъ
(МэщбэшIэ Исхьакъ)

Чъыг къутамэр мэкIэ-макIэу
Сипынджыры къытеуагъ:
«Мы тичIылъэ  эпкIэ-лъапкIэу
Сыдэу даха!.»  –  къысиIуагъ.

ЧIыгури огури орэд шъабэшъ,
Шъэф хэмылъэу  хэткIи  нафэ.
Гъэтхэ  мафэр непэ фабэшъ,
Лэжьыгъацэр жъуагъэм хафэ.

Хьафэп, чIыфэп ощхыбыбыр,
Къещхы  –  мэщхы,  мэщхы  –  къещхы.
Ощхы ужым чъыг пшъэфыбэр
Орэд фыжькIэ чIым къытещы.

Зэщ хэмылъэу къужъIэрысэр
Чэрэз чъыгмэ афеплъэкIы.
ТекIы, IокIы пщэф шъхьэрысыр,
Къушъхьэм текIы,къызэплъэкIы.

СфэлъэкIыщтмэ, зы нэплъэгъукIэ
Дунай нэфыр къэсплъыхьащт,
Ащ сыблэплъмэ – сызыплъэхъукIэ!  –
ГъучIы лъахъэр къыстрилъхьащт.

Сыдэу непэ гур сфэпсынкIа?
ШIугъэу щыIэр гъатхэм  ыбз.
Тыгъэпс фабэр ом къепсыкIы,
Сипчэдыжьи  бгъэм  дизыбз.

Къашхъо, нашхъо, шхъонтlэ закI
(Къуекъо Налбый)

Гъатхэм ыц1эр – пц1ашхъо.
Уцыр къашхъо,
Огур нашхъо,
Шъофы шхъуант1эр
Нэфынабз.
Мэзым ыбзэ къыт1этагъ,
Псыхъом чэфэу зипхъотагъ.
Сыд къэсыгъэр? -
Гъатхэ.
Зэмышъогъоу матхэ.
Сыд къыхьыгъэр?-
Фабэ.
Орк1и сэрк1и гуапэ.

Мартым я 8-рэ мафэр (Пэрэныкъо Мурат)

Мартым яенэрэ мафэр
ЦIыфлъэпкъым егъэмэфэкIы,
ЩыIакIэм исыхьат мафэ
Бзылъфыгъэм къегъэкIэракIэ.
Тшыпхъумэ аIэпэ фабэ
Гъэбэжъур чIылъэм щегъэкIы,
Тянэмэ аIупэ шъабэ
ГъэшIэнми тэ къетэхьакIы.

Бзылъфыгъэр – дунэе гъэдах
(Хьакъунэ Зарем)

Бзылъфыгъэ мэфэк1ыр
Къыдэк1о гъэтхапэм.
Къэгъагъэхэр къыфэк1ых
Дунэе гъэдахэм!
Ш1у дэдэ зылъэгъурэм,
Шъхьэгъусэу дэбакъо.
Лъэкъуац1эр зэблихъуми,
Ар л1экъо гъэбагъу.
1офшIэныр игугъоу
Нэфшъагъом къэтэджы,
Мэпсэу джащ тетэу
Ш1улъэгъур 1эдэжьэу.
Бзылъфыгъэ 1апшъэм
Бэдэдэ ещэчы.
Адыгэ пшъашъэр
Фэд мэла1ичым!

Тянэмэ ядахэ напэ (Пэрэныкъо Мурат)

Тянэмэ ядахэ напэ,
Тшыпхъумэ яIапэ дышъэ,
Яхъишъэ къэсIонэу непэ
Къэгъагъэр къысэIушъашъэ.
Iушъабэу сиорэд гупсэ
Пщынэпсым къырысэгъачъэ.
Псышкуашкоу сэгъэIупчъапчъэ,
Чъэгъуабзэу сыгум иусэ.
Остыгъаем ичъыг шъхьапэ
Бзыу цIыкIум набгъор къыщешIы,
Унагъом ишIушIэ напэшъ,
Бзылъфыгъэм шъхьащэ фэсэшIы.

Гъэмаф (Жэнэ Къырымыз)

Гъэмэфэ ощхыр къытфещхы,
Тигубгъуи хатэми атещхэ.
К1алэмэ джы загъэпсэфы,
Япсы1уи ахэр щэчэфых.
Мэзмэ закъыщаплъыхьэ,
Фермэхэр къызэлъак1ухьэ.

Гъэмаф (Жэнэ Къырымыз)

Тыгъэр зэрилъэкIэу мэцакъэ,
Лэжьыгъэр губгъом щэбагъо.
КIалэмэ джы загъэпсэфы,
ЯпсыIуи ахэр щэчэфы.

Тыгъэ (Жэнэ Къырымыз)

Инэбзыйхэр хъырахъишъэу,
Инэбзыйхэр зэIушъашъэу
Пчэдыжь къэси къытфыкъокIы,
ТыгушIозэ тыпэгъокIы…
Мэзи, уци затырекIэ,
Къэгъагъэхэр къытфегъэкIы.
Инэбзыйхэр хъырахъишъэу
Инэбзыйхэр зэIушъашъэу,
Тыгъэм чъышхор къызэлъекIу,
Мыли, оси зэлъегъэткIу.
Типсыхъохэр къегъэжъыу,
Мы дунаир зэлъежъыу:–
Тыгъэр пстэуми тэ тфэлажьэ,
Пчэдыжь къэси ар къытаджэ

Тигъэмафэ къытэджагъ
(ЛIыхъукIэ Гощнагъу)

Еджэгъу уахътэр кIэм фэкIуагъ,
Гъэпсэфыгъор, тыожагъ!
Тфыр нахьыбэу сэ седжагъ,
– Егугъу, – бэрэ къысаIуагъ.
Нэнэжъ дэжь джы сыкIощт,
Къысэжагъэшъ, згъэгушIощт,
Къуаджэм дэсых синыбджэгъухэр,
Къыспэплъагъэх тигъунэгъухэр.
– ШъуиIэгуао къэжъугъэIагъу! –
Тигъэмафэ къытэджагъ.
Сипцэкъэнтф сэгъэхьазыры,
Згъэфедэщт ар мыгъэ бэрэ.
Тигъэмафэ тигушIуагъу,
Мэзи псыхъуи тищыкIагъ.
Еджэгъу уахътэр кIэм фэкIуагъ.
Гъэпсэфыгъор, тыожагъ!

Хэлъ гъэмафэм гушIогъуабэ 
(Хьакъунэ Зарем)

Сыдэу щтагъоу зиш1ра шыблэм!
Гуч1эр рехы ипэублэ.
Адык1э хъущтыр къэш1эгъуаеп,
Тидунае къыхьыщт уаер.
Пчык1эм пщэхэр зэ1иш1агъэх,
Ощхы бзыйхэм я1 1эш1агъэ, -
Агъэшъок1ыгъ тич1ышъхьашъо,
Лэжьыгъэр къэк1ыщт джы 1эш1оу.
Шыблэр ш1эхэу 1эсэжьыгъэ,
Пщэхэр унэм ихьажьыгъэх,
Лэгъупкъопсыр огум къеплъы,
Тыгъэм хьакур зэк1егъаплъэ.
Хэлъ гъэмафэм гуш1огъуабэ,
Сэ къэстхыгъ сщыхъугъэр гуапэ.
ТыкӀощт неущ мэзы благъэм,-
Къыфэсхьыщт нанэ къэгъагъэ.

Тищагушхо тыгъэр дэс
(Хьакъунэ Зарем)

Тищагушхо тыгъэр дэс,
Хьакум фэдэу фабэр хиз,
Огум ар къыхэшIэтыкI,
Джар гъэмафэрэ ишIыкI.
Мэфэреным емызэщ,
Пчыхьэ хъумэ, егъэзэжь,
Огум чыжьэу чIэпшыхьажь,
Ау джыдэдэм зегъэхьадж.
Тыгъэм фабэм тыщимгъакI,
Ори сэри тырихьакI,
Пстэуми тыгъэр тизэфэд,
Тигъэнэфэу ар къытхэт.

Гъэмаф (ЛIыхэсэ Мухьдин)

Идышъэ ощх
ОшIэ-дэмышI.
Зы хатэм щещхы,
Адрэр – гъушъ.
Тыгъэр зыгъэпшърэр
Имэфэ гъогу,
Ичэщ мэзагъо –
НэгъэупIэпIэгъу.
Ихэтэ мэзхэр
Нэпцэ зэхакI.
Ипсыхъо кIапцIэ
Къаз зэIукIапI.
Сабый лъапцIэм
ЧIыр емызэщ.
Чъыер зимакIэр
ЛэжьэкIо чэщ.

Тигъэмаф (Бэрэтэрэ Хьамид)

Тигъэмафэ нэхъой напэу
Губгъуи, мэзи къыфэпэн,
Псыхъо ц1ык1уми 1упэ-бзапэу
Игуш1уагъо къытфи1он.
Бзыу ц1ык1ури мэбыбатэ,
К1элэц1ык1уми ягуш1уагъу,
Зэдепк1эхых нэпкъ зандэм,
Псыхъо куум зыч1агъау.
Тигъэмафэ огу лъагэм
Дышъэ нэгоу тыгъэр ит,
Тидунае тфегъэдахэ,
Тигъэфабэу къытшъхьарыт.

Гъэмэфэ пчэдыжь (Андырхъое Хъусен)

Чэщы шIункIыр мо къуаджэм
Ышъхьагъы зэрилъэкIэу шъхьарэкIы.
Жьым зэрифэрэ ошъуапщэхэр
Мэл Iэхъогъу фэдэу къыпшIошIы.
ПчэдыжьыкIэ осэпсыр мо тыгъэм
Дышъэшъо-дышъашъоу пэжъыу.
Зынэмыс чIыгур мэгуIэшъ,
Тыгъэр тепсэфэ нэшхъэй.
Чэмахъом ымакъэ зиIэтэу,
Тикъуаджэ зэфэдэу къыдедзэ,
Мо бзыу цIыкIухэр зэпаджэу,
Чъыг тхьэпэ шхъуантIэмэ ахэсых.
Семчык шъхьагъожьыр нэгуплъэу
Тыгъэм ылъэныкъокIэ зегъазэ,
Тигубгъоу лэжьыгъэкIэ фэшIыгъэм
Зэфэдэу мэкъэшхо къеIукIы.
Тыгъэм огу нэгушIом
Нахь лъагэу зыкъыщеIэт.
Мафэм щэджагъом дегъазэ,
Фабэм ыкIуачIэ къыхахъо.

Бэдзэогъу (Кубэ Щэбан)

Сибадзэ маоми, сигубгъо къиплъ,
Сигъэ лэжьыгъэмэ ори къахаплъ:
Дышъэпс коцыр езэрэгъэщы,
Ащ узыхаплъэрэм, гур къегъэущы;
Нэ1ушъхьаплъышъоу ситыгъэгъазэ,
Ошъогу тыгъэм ащ зыдегъазэ.
Мэз к1ыгъэм фэдэу зэк1э зэщиз,
Щымыщ хэмызэуи ынэ1у из.
Шъыпкъэ, ситыгъэ уестышъы, уежъэ.
Сэ сигъудыжъхэри хьэжъы цэкъак1,
Фэмыф бэк1аем жьаум ылъабжъэ
Зыч1идзэ ш1оигъоу 1аджи къахэк1.
Иягъэ емык1эу ащ к1эгуш1ужьы,
Лэжьыгъэм иш1ук1э ахэм якон
Ушъагъэ зыхъук1э щыгъупшэжьын,
Илэжьэ пстэури ы1отэжьын.
«Улажьэмэ, а1о, лыжъ пшхын,
Умылажьэмэ, лажьэ плъэгъун».

Сигъэмафэ гушIоу къыспэгъокIы 
(Дэрбэ Тимур)

ЗыкъеIэты псыхъом зимышIэжьэу,
Нэпкъ инитIумэ азыфагу щэуалъэ
Тыгъэм инэбзыи зигъэшIожьэу,
Лъэмыджыпкъэу псышъхьэм щызэуалIэ.
Орэд макъэр къыхэIукIэу мэзым
ШхъонтIэрымэр IэшIоу къышъхьарехы,
Бэ темышIэу кIодыгъэ осэпсым
Илъэужэу чIым ынэгу къырехы…

ХъяркIэ, гъэмафэр! (Кощбэе Пщымаф)

ХъяркIэ, гъэмафэр,
Гъэмэфэ тхъагъор,
О уидэхагъэ тыгу илъыщт.
Уитыгъэ фабэ тэ тигъэтхъыгъэр
Орэды чэфэу бэрэ тхэлъыщт.

Бжыхьэ (Нэхэе Руслъан)

Бжыхьэ пкIашъэр гъожьы дах,
Жьыбгъэ макIэми зэрехь.
Зэ о щагум зыщыплъыхь,
ЛъэпэпцIыеу кIыр къытхахь.

Тихьэгъожьи къэчэфынчъэ,
ЧъыIэр ытхыцIэ къырэчъэ,
ТипчъэIупэ чэтыужъыр
Зищыхьагъэу Iумылъыжь.

Ситэтэжъы пхъэр екъутэ,
Сэ пхъэ IаплIыр къэсэIэт,
Хьаку машIо нэнэжъ зишIрэм,
КIы фыртынэм тытекIощт.

Бжыхьэпэ пчэдыжь (Андырхъое Хъусен)

Жьы чъы1э т1эк1ур мак1эу къык1эпщы.
Пщэ шхъонт1э зырызхэр огум щэзепшэх.
Тыгъэри нэгъыфэу ц1ык1у-ц1ык1оу къыкъок1ы.
К1элэеджак1охэр зэрэгъэчэфхэу
Еджап1эм мак1ох.
Орэд 1онри бзыумэ рагъажьэ.
Жъонэк1о ц1ыфхэр джы псынк1эу мэзечъэх.

Бжыхьэ (Андырхъое Хъусен)

Ощъопщэ шхъуантIэр
Нэшхъэеу рекIокI,
КIымафэм ымэ
МакIэу къытэу.
Жьыбгъэу джы къепщэрэм
ЧъыIамэр къыпехы.
Хышхом ипапкIэу,
ШхъонтIамэр тырихэу
Бжыхьэ коцыкIэ
Губгъор фэшIыгъ.
Гъогу зырызхэр къахэщэу
МодыкIэ-мыдыкIэ загощ.
Ощхылэ мафэхэр къебэкI.
Гъэм алэжьыгъэхэр хьамбархэм якIух.
ШэкIо зырызхэр къежьагъэу,
Гъусэ хьэ дэгъухэр акIыгъоу,
Мэзыми, тешъоми щэшакIох.

Бжыхьэр (Хьаудэкъо Сар)

Чъыгы хатэм бжыхьэр
КъыдэкIуашъи шъабэу,
Зэмышъогъу дахэу
Чъыгхэр зэлъилагъэх.
Пхъэфым пкIашъэу пытхэр
Жъыухэу дышъэм фэдэу,
Шъабэу дэIушъашъэх.
КIымы-сымы чъыг хатэр,
ЩыIурэп мэкъэ цIыкIуи.
Къыблэ фабэм бзыухэр
ЗэкIэ быбыжьыгъэх.

Бжыхьэр хьакIэу къытфэкIуагъ (Хьаудэкъо Сар)

Бжыхьэр хьакIэу къытфэкIуагъ,
ШIухьафтынхэр къытфихьыгъ:
МыIэрыси, къужъи, къыпцIи...
О угу рихьырэр къыхэх.
Бжыхьэр хьакIэу къытфэкIуагъ,
Къытфихьыгъэр тыгу рихьыгъ.
Егугъупэу гъожьэу дахэу
Чъыгы хатэр ыгъэлагъ.

Бжыхьэ (Къуекъо Налбый)

Пк1ашъэм тыгъэр ишъогъаз.
Бжыхьэ губгъор сыдэу 1аз:
1апэ закъок1э унэсмэ,
Къэжъгъыунк1и хъун ар бзэпсэу.
Ау мэз к1ыбым, ау хы к1ыбым
Къыкъозынэу щыт жьыбыбыр.
Гъогумэ сапэр ащэутысэ,
Зэгу зэ, жьыбгъэр, утемылъадэу,
Губгъом дахэр етэгъа1у.
Къыхидзэщтышъ ори-дадэр,
Тыгъэуцуи, тыгъэда1у.

Бжыхьэ к1уагъэ псыхьэ,
Къэк1ожьыгъ къымыхьэу.
Къыхьзэ ипсы щалъэ,
Жьыбгъэ лъэшъ къэуалъи,
Псыр ш1урик1утыгъ,
Лъагэу ы1этыгъ.
Ыгъэутыси, къырифэк1и,
Къырифыжьи зэрилъэк1эу,
Еплъ джы: къебзэбзэхы,
Гуш1оу къебыбэхы
Ощхэу тыжьыныпсыр,
Ч1ыгури мэгуш1опсы.

Бжыхьэ (Пэрэныкъо Мурат)

Тыгъэжъым чъыгхэр етIэкIы,
ПкIашъэхэр чIыгум тырехъо.
ЧIышъхьашъори чъэпыми зэлъехъэ.
Къэрэухэр къыблэм мэкIожьы.

Бжыхьэ (Кубэ Щэбан)

Гъэмафэр ык1и бжыхьэр къихьагъ,
Лэжьэп1э губгъор нэк1ы хъужьыгъ.
Еджап1эу щы1эмэ зэфэдэ зак1эу
Япчъэхэр тыди зэ1уахыжьыгъ.
Еджак1охэр зэрэгъэгуш1оу,
Куп зэгъусэк1э ек1ол1эжьыгъ
Бзыу нахьыбэр ом щызэблэоу
Хэгъэгу фабэхэм загъэзэжьыгъ.
Ижьыбгъэ стыри къуаджэм щыхъуш1эу,
Ч1илъхьагъэ горэ ч1ехыжьы фэдэу,
Нахьы лъэш щымы1эу къызыш1ош1ыжьэу
Унэ пхъэшъхьак1эр ащ къе1этыжьы.
Тыди щы1э коныч1э нэк1эу
Къуаджэм адэтым заушъэжьыгъ.
Чылэмэ адэсэу бын 1эпц1э-лъапц1эмэ
Дахэу къахэщэу зафэпэжьыгъ.

Бжыхьэпэ маф (Бэгъ Нурбый)

ПкIашъэу пытхэр макIэу сысхэу,
Мэшъхьаукъэ мыIэрысэр:
Пиз гъожьышэр, пиз шхъонтIашъор,
Еплъэх гъунджэу бжыхьэ уашъом.
Гъожьы хъугъэу къыпызыгъэр
Къефэхыфэ кIэзэзыгъэ.
Бзыу гупсэфэу чIым тетIысхьэшъ,
Шъабэу реIо: «ШIуфэс, бжыхьэр!»

Бжыхьэ пкIашъ (Бэрэтэрэ Хьамид)

Бжыхьэ пкIашъэр мэIушъашъэ,
Дышъэр чъыгым къешъэшъэх,
Жьэу къыкIэпщырэм зэрелъасэшъ,
Орэд макъэу зэхэсэхы.
Зэхэсэхы, зэхэсэхы
Жьыр дежъыоу сиорэд,
Бжыхьэ нэфым фыхэсэхы,
Мэкъэ лъагэу зысфеIэт.
Бжыхьэ пкIашъэр зэрэшъабэу
Орэд макъэр орэшъаб,
Тыгъэ бзыир зэрэфабэу
Джыри мэзым къыхэIаб.

Бжыхьэ мафэм (Жэнэ Къырымыз)

Бжыхьэ мафэм зеузэнкIы,
ПцIэшхъо набгъохэр зэхъокIы,
Губгъом ышъо зыкъехъожьы,
Уцэу итхэр зэлъэгъужьы.
Лэжьыгъэ кIасэхэр Iуахыжьы,
Аужырэ хьасэхэр ахыжьы.
ЧъыIэтагъэу жьыбгъэр къелъы,
Псышъхьашъори зэрегъалъэ.
ОтIы-псытIэу бэрэ мэхъу,
Мафэм тIо-щэ зызэблехъу.

Бжыхьэ мэзым (Мырзэ Дзэпщ)

Бжыхьэ мэзым тыкъэкIуагъ,
Сыдэу мыгъэ ар бэгъуагъ!
Къужъэешхом зиубгъугъ,
Къужъ шэгъабэ къыпыугъ.
Мые чъыгым зиIэтыгъ,
МыкIэ хъоеу къытитыгъ.
Зэрджай цIыкIумэ ахэхъуагъ,
Плъыжьышэхэр къапыхъуагъ.
ХьамышхунтIэми зиштагъ,
ГъэбэжъукIэ къытэтагъ.
Дае куаши къыхэкIыгъ,
Ащ дэжъыер пыIэкIагъ.
МэркIо бжали тыIукIагъ,
МэркIо шIуцIэр гум хэпкIагъ.
Пырэжъыи хэтлъэгъуагъ,
Пырэжъыеми ягъуагъ.

Бжыхьэм пылъыр бэ бырсырэу
(Хьакъунэ Зарем)

Къэсыгъ бжыхьэ хьэшъэфрытхъор,
Огу къабзэр къызэхетхъо,
Гъожьхэу, шэплъхэу, шэгъо-плъыжьхэу,
Пк1эшъэ купхэр ч1ым хэфэжьых.
Уахътэм лъэшэу зыдригъаштэу,
Бжыхьэм зыкъыримгъэгъащтэу,
Ч1ыгулэжьыр мажъо, мапхъэ,
Лэжьэн 1офыр и1 ащ шапхъэу,
Псынк1эшъ-псынк1э и1эбак1э,
Гъатхэм ыгъотыщт гуш1уапк1эр,
К1ым пэгъок1ы фэхьазырэу,
Бжыхьэм пылъыр бэ бырсырэу.

Илъэсым исурэт (Бэрэтэрэ Хьамид)

Гъатхэ. Гъэмаф. Бжыхьэ. К1ымаф.
Пстэури зэгъусэу сэрк1э илъэс.
Пстэуми сафатхэ, пстэури сфэмаф.
Сигъэш1э лъагъо ащыгонэс.

Гъатхэм къэгъагъэхэм такъырефапэ,
Тыгъэ нэбзыйк1э гур къегъэфабэ,
Гуш1о нэбзыйк1э тыкъегъэущ!

Марышъ гъэмафэр сэ къысфихьагъ!
Гъэбэжъу нэхъойк1э къысфэш1уш1агъ.
Maш1op къы1узэу тыгъэр сашъхьагъ.

Шъо зэфэшъхьафк1э чъыгхэм ашъхьапэ
Къыхэ1эбагъэшъ бжыхьэм ы1апэ,
Дышъэшъо маш1ом ригъэлык1ыгъ.

Чъы1э к1ымафэр, ау ифыртынэ
Ц1ыфхэм къытфилъми тимыгъэщынэу,
К1ым идэхагъэ тыщэгуш1ук1.

Илъэс уахътэхэр (Мырзэ Дзэпщ)

Илъэсыр гощыгъэ охътиплIэу.
ОхътиплIэу, зэшиплIэу, шэниплIэу:
Зэ чъыIэу, хъотыр зэрихьэу,
Зэ ошIоу къэгъагъэхэр къыхэкIэу,
Зэ жъоркъэу гопэгъум уихьэу,
Зэ псынжъэу, оелэ закIэу…
Гощыгъэ илъэсыр охътиплIэу,
ТэркIэ охътэ шIэгъуиплIэу,
КIымафэу, ос IашкIэ тыщешIэу,
Гъатхэу, пцэжъые тыщешэу,
Гъэмафэу, псыхъом тыхапкIэу,
Бжыхьэу, къужъыхьэ тыдэкIэу…

Тара анахь дэгъур? (Жэнэ Къырымыз)

Гъатхэр ара,
Гъэмафэр ара,
Бжыхьапэр ара,
КIымафэр ара
Анахь дэгъур,
Анахь тхъагъор?
Ар ашIэмэ ашIоигъоу,
Шъэожъыехэр зэкIыгъоу
Нэбгырэ пчъагъэ яупчIыгъэх,
Джэуапымэ ядэIугъэх:
– Анахь дэгъур гъэтхэ дахэр.
– Зэмышъогъух икъэгъагъхэр,
– Ижьи къабзэ, иощх шъабэ,
– Тыгъэ напэр гохьэу фабэ.
– Зи гъэмафэм нахь тхъагъо
– Лъэхъан хъурэп гъэнэфагъэу:
– ЧIыгур фабэ, огур къаргъо,
– Мэзыр шхъуантIэ, псылъэр чъагъо.
– Илъэс псаум щыщэу бжыхьэр
– Ары пстэуми анахь гохьыр.
Ащ дунаир къегъэдышъэ,
Кони, Iани зэлъеушъэ.
– Хьау, кIымафэм фэдэ щыIэп,
Идэхагъэ гъунэ иIэп:
Нэм фэмыплъэу, зэрэфащэу
Осы фыжьыр къызыдещэ...
***
Джэуапхэр зэфэшъхьафышъ,
Хэты ахэр зэхифына?
Шъэожъыехэр зэгъусэу
АшIэщтымкIэ еусагъэх,
Шъхьацэу тетыр фыжьы закIэу
Анахьыжъым зыIуагъакIэ,
УпчIэу яIэр тырапхъанкIэ:
ЛIыжъ шъхьацыфыр IогушIукIы,
Иджэуапи кIэкIышъ-кIэкIы:
– Шъхьадж икIасэу шIодэгъур
Ары пстэуми анахь тхъагъор.

Нэшанэхэр (Жэнэ Къырымыз)

Къещхыщтми, ош1ущтми,
Фыртынэ къыш1ыщтми
Бэ щы1эр нэшанэу,
А пстэур къэпш1энэу.

Гъэмафэм къолэжъмэ
Къуагъ a1oy рат1упщмэ,
Къещхыщтышъ ар нафэ,
Шъыпкъэшъы жъугъэунэфы.

Къуанч1эхэр пчыхьэрэ
Зэгъусэу зык1ыйрэм,
Ащ къик1ырэр ош1унэу,
Мэфак1эр дэхэнэу.

Хьэблашъхьэр къыгъаджэу
Къолэжъыр к1ым джэмэ,
Къыш1ыщтышъ фыртынэ,
Гъэфабэ уиунэ.

Дунаим ыцIэр чIыгу (Бэрэтэрэ Хьамид)

Дунаим цIыфмэ чIыгу раIуагъ,
Ауми а чIыгум псы ищыкIагъ...
Шти дунаир – хыпсыр нахьыб,
Ауми чIы гъушъэр гъэшIо насып!
ЦIыфым игъашIэ чIыгум епхыгъ,
Ауми псэ IэшIоу псыр зыдиIыгъ!
Псы щэрэмыIи, нэкIэу тиуашъо,
Псы щэрэмыIи, гъожьэу тихашъо,
Огъум зэгуичэу чIыгум ыбгъашъо
ГъашIэр ыстыни тыгъэм имашIо!
ЧIыгум педгъаIэу псыри тэгъашIо,
ХьакIэр псы чъыIэм тэ етэгъашъо,
МашIор псы кIуачIэм рытэгъэкIуасэ,
РытэгъэшъокIы лэжьыгъэ хьасэр!
ЧIыгур псэупIэу цIыфым хихыгъ,
Ауми псэ IэшIоу псыр зыдиIыгъ...

Жьыбгъэр (Къуекъо Налбый)

.Жьыбгъэр, жьыбгъэр, укIэлъэшъу,
ТыолъэIу, къэгъэошIу.
Хым зегъэхьи къыщыджэгу,
Ощхыр Iажэ, тыгъэджэгу.

Мазэр тыгъэм лъежьэгъагъ 
(Къуекъо Налбый)

Мазэр тыгъэм лъежьэгъагъ,
Бэрэ, бэрэ ар лъычъагъ.
Ау к1эхьагъэп мазэр тыгъэм.
Ош1а аущтэу зык1эхъугъэр?
Мазэр тыгъэм лъежьэгъагъ.
Чэщыр ш1унк1ыти, лъэпэуагъ.
Ыпэ 1аеу къыпикъагъэу,
Зиушъэфыжьи, шъхьаукъагъэ.

Сыдэу даха тидунае! (Къуекъо Налбый)

Сишык1эхъу ыбгы сисэу,
Осэпсыцэр къэзгъэутысэу,
Къушъхьэ шыгум сыдэчъае -
Сыдэу даха тидунае!
Мэзи, шъофи къэсчъыхьан,
Чыли, къали садэхьан
Яс1отэнэу: тич1ыгу дахэ,
Тиошъогуи лъагэшъ, лъагэ!

Ощхым тызэригъэзэщыгъ
(Хьакъунэ Зарем)

Тыгъэр, тыдэ ущы1агъа?
Таущтэу мафэр пфэщы1агъа,
Тикъэбар уимгъэгумэк1эу,
Уисыгъ огум укъимык1эу?
Тыщытыгъ тэ тыкъыппаплъэу,
Уифэбагъэ лъэш тыфал1эу,
Ощх гъэбэжъур уач1ып1эк1э,
Къехыгъ огум ихьапк1эк1э,
Ч1ыгу гъушъэр ыгъэшъок1эу,
Ыш1агъ зэк1э фызэш1ок1рэр.
Ощхым тызэригъэщтагъэр!
Тинасып зэрэтек1ыгъэр,
Къабзэ хъугъэ жьыр ощх ужым.
Къытфыкъок1 укъэмыгубжэу,
Неущ, тыгъэр, тыпфэзэщыгъ,
Ощхым тызэригъэзэщыгъ.

Мэхъу ыгу макIэ
(Хьакъунэ Зарем)

Пхъэк1эшъхьэмылыр
Зэхегъэланлэ
Тыгъэу къепсыгъэм.
Ыцыпэ псыгъо
Ащ псыр къык1ефы,
Зэрэк1ымафэм
Ымгъэгумэк1эу.
Мэхъу ыгу мак1э
Пхъэк1эшъхьэмылым,
Щтыргъук1ым мылы
Ыш1ыгъ ар пытэу,
Мыдрэм еп1ыт1ы,
Къешэ ащ тыгъэр,
Мылэу дыкъыгъэм
К1ым емыубзэу,
Къыпефы нэпсыр.

Хъярэу зэхэтых (Хьакъунэ Зарем)

Чъыгхэр къэгъагъэх,
Загъэдэхагъэу
Къыхахьэх гъак1эм,
-К1ымафэр ик1ыгъ!-
А1озэ, чэфхэу
Я1оф зэрафэ,-
Мэ 1эш1ур къаты,
Хъярэу зэхэтых,
Къэгъэгъэ нэгухэм
Къа1эты тыгухэр.
Гъэтхэпэ пасэм
Сыхэт ихьасэ,
Зыщысэплъыхьэ,-
Дахэ ипчыхьэ,
Ижьы къэргъуабзэ
Усэр к1эсэбзэ.

Тыгъэ (Къуекъо Налбый)

Нэбзый 1апэр
Огум и1эбагъэу,
Жъогъо к1ыфмэ
Шъабэу ащэк1уашъэ.
Тхьапэр осэпсыцэм
Хэу1убагъэу,
Нэбзый тк1опсым
Шъэфэу е1ушъашъэ.

Тыгъэр къызыкъок1ырэм,
Ц1ыфмэ а1о,
Зытеуцо
Зы нэгъэуп1эп1эгъук1э.
Ошъочэпэ шэплъым
Къыщэда1о,
Гъогу техьанэу
Ц1ыфмэ яш1улъэгъук1э.

Дахэ сфэрэхъу (МэщбэшIэ Исхьакъ)

Тыгъэр,
Огур,
Гугъэр,
Гъогур,

ЧIылъэр,
Мазэр,
Гуплъэр,
Мэзыр,  –

ЗэкIэ сэ сишIу,
СынасыпышIу.

Мафэр,
Гуапэр,
Нафэр,
Фабэр,

ШIугъэр,
Псапэр,
ЛIыгъэр,
Напэр.

Гум  сферэмыкI,
СащэрэмыкI.

Лъагэр,
Куплъыр,
Пагэр,
Шэплъыр,

Осыр,
Плъыжьыр,
Нэпсыр,
Фыжьыр

Сидунай лъэгъу,
Дахэ фэрэхъу.

Уиогу (Къуекъо Налбый)

Сыдэу огур къэбзэ-лъабз,
Сыдэу непэ нэфынабз!
Сыдэу даха, зэпэшIэты,
Орэд гохьэу гур еIэты.

Мо огу лъагэу нэфынабзэм
Фэдэу, ори угу гъэкъабзэ.
Уянэ ыбзэ, уичIыгу кIасэ
Укъалъфыгъэшъ, уямызэщ.

Джар уигъашI, джащ уегъасэ,
Джар уимаф, мэзэгъо чэщ.

Осэпс (Бэрэтэрэ Хьамид)

Пчэдыжьыпэм къэгъагъ куашэм
Тхьэпэ нэгур щыолъэсы,
Налмэсэу уцы шъхьапэм
УщэшIэты, укъыщэсты.
ПсынкIэу тыгъэм зыкъыIэтмэ,
Чъыгы жьаум зеодзыжьы,
Ащ ифабэ чIым къыритмэ,
Пэхъэ макIэу уегъукIыжьы.
Нэбзый нэдхэр къыплъыIэсмэ,
О уимашIо къагъэкIуасэ...
Тыгъэр къэсмэ окIосэжьмэ,
Уидэхагъэ сыд ыуаса?

Пчыхьэшъхьэ шэплъ (МэщбэшIэ Исхьак)

Мэз шъхьапэр
Плъыжьыш, тыгъэрычъ.
Пчыхьэшъхьапэр
ГугъуемылI, чэпэрыпш.
Шэфлъагъор
Жъогъобын, бын-унагъу.
Мэзэ нагъор
ГугъапIэшъ, сигушIуагъу.

Ощхыбыб (Мырзэ Дзэпщ)

Къещх, къещх, ощхыбыб,
Чъыгоу пагъэм къытебыб!
Губгъо инхэр къэгъэшъокI,
Чъыгы тхьапэхэр къэтхьакI,
Къэгъагъ цIыкIухэр къызэIух,
 Къужъы IэшIухэм къячъэбзэх.
Къещх, къещх, ощхбыб,
 ЧIыгоу пагъэм къытебыб!
Нэшэбэгухэм псы къафащ,
Уцы цIыкIухэр къыхэщ,
ТикIэй псыхъо къыхэгъахъу,
ЧIылъэм сапэ темыгъахъу.
Къещх, къещх, ощхбыб,
ЧIыгоу пагъэм къытебыб!
Гъэбэжъу ощхэуи къытфещх!

Тыгъэ ощхыр шъхьац къэгъэкI 
(Хьакъунэ Зарем)

Тищыгъынхэр уц1ыныгъэх,
Гъэтхэ ощхым тигъэш1уагъ,
Ц1ык1уи ини тыхиныгъэп,
Ощх шъабэм тигъэшъугъ.
Нанэ чыжьэк1э къэкуо.
-Псынк1эу ощхым шъукъыхэк1!
Тэ гуш1уагъо къытэк1угъэр, -
Тыгъэ ощхыр шьхьац къэгъэк1.
Цокъэ ц1ык1ухэм псыр къарэчъы,
Тыгузажъоу тыкъэк1ожь,
Мыдэ1ожъхэм тэ тахепчъэ,
Ащтми, нанэ тегъэш1ожь.
Тшъхьэхэр псынк1эу къыфык1агъэх,
Ощхым сыдк1э тигъэщтэн,
Зэдэтштагъэ джыри неущ, -
Шъхьацкъэгъэк1ым тыхэтыщт!

Ощхым мары зеутхыпкIы (Хьакъунэ Зарем)

1этхъо-лъатхъоу жьыбгъэ чъы1эм
С1эк1елъэсы сигущы1э,
Зэм къэдао зиушъэфэу,
Хэщэтык1ы мыгупсэфэу.
Губгъуи шъофи арытыгъэу,
Ар к1эхъопсы пэрытныгъэм,
Хэт тетыгъор езытыщтыр?-
- Уахътэм бащэ къыуитыщтэп.
Мачъэ ащ зимыгъэшхэк1ыгъэу,
Зы бгъум ефы ыпхъэнк1ыгъэр.
Къызыгубжрэм, репхъыхьажьы.
Дэпк1этаешъ, ом хэхьажьы.
Джыри къэк1ощт зигъэ1азэу,
Ау ыш1эщтым сыфэ1азэп,
Пщэхэр непэ къырефэк1ых,
Къахэк1ыщтэп ар 1энэк1эу,-
Ощхым мары зеутхыпк1ы,
Къыхэлъэты огум 1упк1эу.
Іэтхъо-лъатхъоу жьыбгъэ чы1эм,
Бжыхьэ ощхыр егъэгу1э.

Зэпэчыжьэх, зэфэзэщых
(МэщбэшIэ Исхьак)

Мэз гъэхъунэм уцы къашхъор
ШхъонтIэ дахэ  игухэлъ,
Тхыдэ нэфэу пщэфы нашхъор
Гъэтхэ огум ибгъэхэлъ.
ЧIылъэ уцыр къысфэзэщмэ,
ЕIо пщэфым, сыкъещхын.
Тыжьын ощхыр къысфебгъэщхмэ,
Уцыр мэщхы, сыкъэкIын.

Къещхы (МэщбэшIэ Исхьак)

Ощхыр джыри къещхы, къещхы, къещхы,
ШыкIэпщынэм бжыхьэр ео, ео.
Пщэми нэку-нэпсэу чIым зырещхы,
«Гощэгъэгъ иорэд» гъызэ къеIо.
Зэ уцужь, ощхыр, зэ зэIун, ощхыр,
Мыдэ шIэхэу сашъхьагъ ихыжь ощыр.
Ощхыр джыри къещхы, къещхы, къещхы,
Пщэми нэку-нэпсэу чIым зырещхы.

Фэбэ ткIопс (Мэщбэш1э Исхьак)

Жьыбгъэр къилъи, уцы шъхьапэм
ЛъэпэпцIыеу тещхыкIыгъ,
Ощх пкIыжьыгъэр чъыгы тхьапэм
Хъопсэ нэгукIэ феплъэкIыгъ.
Тыгъэр къепсы. Фэбэ ткIопсыр
Мысысыхэу сашъхьагъ ит.
Сэ синепэ лэгъупкъопсыр
Хэтэп сэIошъ, ом сфемыд.

Пщэ шъхьэзакъом иощхбыб 
(Мэщбэш1э Исхьакъ)

Тыжьын ощхым ищхы макъэ
Гъэмэфапэм ретэкъокIы.
Тыгъэр къепсми, пщэ шъхьэзакъор
Ошъо пакIэм къытфыкъокIы.
Щэджэгъуапэм итыгъэпсхэр
Ощх джэгулэм пхырэлъэтых.
Гъогуи лъагъуи ощх тхъурбэпсхэр
Щызэблэчъхэу ом пэшIэтых.
Мы дунаеу дунай дахэм
Тыгъэр щепсы, ощхыр щещхы.
ЧIылъэ шъхьагъэу ошъо лъагэм
Пщэ шъхьэзакъор щхэнэу къещы.

Огум сыкъещы (МэщбэшIэ Исхьакъ)

Гур шIугъэм естызэ,
Унэм сыкъекIы,
ЧIылъэм сытетзэ,
Огум сыкъещы.
Сащэ гухэлъмэ,
Лъэсэу садакIо.
Бгъэм шIугъэу дэлъмэ
Орэд къысфаIо.

Дахэ сидунай (МэщбэшIэ Исхьак)

Гъэтхэ огур гугъэ лъагэшъ,
Дахэ сидунай.
ЧIылъэ уцри ащ нахь дахэшъ,
Дахэ  сидунай.
Мамыр тыгъэр зышъхьэщытри,
Насып жъуагъор зыфэлыдри
Сидунаеу дунай лъагэшъ,
Дахэ сидунай.

Псыхъор щычъэу, чъыгыр щыкIэу
Фабэ сидунай.
Сиорэди сыщымыкIэу
Дахэ сидунай.
Къушъхьэ шыгухэу зиос фыжьхэр,
Зимэзыбэу зэщымыщхэр,
Сигухэлъхэу сыгум щыщхэр
ЗэкIэ сидунай.

Узщалъфыгъэу, узщапIугъэр
ГъашIэм анахь лъапI.
ЛъэпэрыкIор зыщакIугъэр
ХэткIи дышъэ лъап.
СичIыгу налъэ гугъэ лъапшъэу,
Налы мафэр уишыу лъабжъэу,
Гухэлъ пстэуми зэкIэ уапшъэу
СэркIэ удунай.

Гъэтхэ огур гугъэ лъагэшъ,
Дахэ  сидунай.
ЧIылъэ  уцри  ащ  нахь  дахэшъ,
Дахэ  сидунай.
Мамыр  тыгъэр  зышъхьэщытри,
Насып  жъуагъор  зыфэлыдри
Сидунаеу  дунай  лъагэшъ,
Дахэ  сидунай.

Къещхы, къысфещхы (ШэкIо Абрек)

Тыгъэр цэкъалэу къепсы, къэошъуапщэ,
Ощхыр гъогу сапэм щэутэкорэпщы.
Шъоф напэр бзыбзэу къызэлъетхьак1ы,
Уц къашхъом лъапц1эу сыкъыщечъэк1ы.

Ощх лъэкъо к1ыхьэм сызык1имыгъахьэу,
Къещхы, къысфещхы, хахъор къысфихьэу.
Жьым ызэу, к1апщэу гъэбэжъу нэгу,
Коцышъхьэ пщэрым къегуш1ук1ы ыгу.

Псыхъожъый (Цуекъо Джэхьфар)

Къушъхьэ т1уак1эм удэпк1ыгъэу,
Псыхъожъыер, к1эп1эжьыгъа?
К1эй лъэгум уилъэдагъэу,
Гъогу к1ыхьэ утехьагъа?
Шъыхьи блани анахь псынк1эу,
Мэзы к1ырым упхырэк1ы,
Уипсыутхэр тыжьын папк1эу,
Нэпкъы къуапэм къытеок1э…
 - Сипсы зык1и сышъхьамысэу
Мэли пчэни езгъэшъощтых,
К1элэц1ык1ухэр къызэпесхэу
Сипсы къаргъо щыджэгущтых.

Тиунашъхьэ псыр къеткIухы
(Цуекъо Джэхьфар)

Мэфэ Iофыр ыухыгъэу,
Тыгъэр мэзым хэгъолъхьажьы.
Чэтыу цIыкIур дэгъоу шхагъэу
ИгъолъыпIэ щэчъыежьы.

ТIапI-ТIапI,
ТIапI-ТIапI,
Тиунашъхьэ псыр къеткIухы.

Гъолъыжьыгъор къынэсыгъэу,
СипIэ сэри зэIэсэхы…
Тиунашъхьэ къытехьагъэу,
Ау зыгорэ зэхэсэхы.

Чэтыу цIыкIур дэпшыягъэу
Къыщичъыхьэу — сыгур рехьа!
Гъэтхэ пасэм икъэгъагъэу
Ощхы гъуаткIор ащ къеткIухы.